Przejdź do treści

Nowa książka naszego Kolegi z Wrocławia

Szczepan Rudka, historyk bibuły, autor m.in. głośnej książki „Bez cenzury. Wrocławska prasa bezdebitowa 1973-1989”, pracownik Muzeum Miejskiego we Wrocławiu, tym razem zajął się... łamaniem monopoli PRL. Monopolu Narodowego Banku Polskiego oraz Polskiego Monopolu Zapałczanego. Choć w albumie Rudki znalazły się jedynie banknoty i etykiety zapałczane opozycji wrocławskiej, efekt jest imponujący. Wyceniam książkę na 100 Jaruzelów!
Jan Strękowski

Wrocław był jednym z najważniejszych ośrodków opozycji antykomunistycznej lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Obecnie jej działalność kojarzona jest przede wszystkim z masowymi manifestacjami, podczas których wyrażano sprzeciw wobec polityki reżimu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Towarzyszyły im żądania wprowadzania zmian natury socjalnej oraz politycznej.
Innym, bardzo ważnym – choć może nieco mniej spektakularnym – aspektem ówczesnych działań opozycyjnych było przełamywanie monopolu informacyjnego władz PRL. Treść każdego druku – łącznie z nekrologami, napisami na opakowaniach oraz rysunkami technicznymi – podlegała cenzurze Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Dzięki działalności wydawniczej prowadzonej przez opozycję bez zezwolenia władz powstał drugi obieg informacyjny. Jego zasięg – początkowo bardzo ograniczony – znacząco się zwiększył po powstaniu Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w drugiej połowie 1980 roku. Zaczął on zanikać dziewięć lat później wraz z postępującym procesem zmian ustrojowych w Polsce po wyborach czwartego czerwca 1989 roku.
Obok – liczonych w setkach – broszur, książek, ulotek oraz plakatów w drugim obiegu rozpowszechniane były też między innymi: blankiety, biżuteria patriotyczna, druki wzorowane na znaczkach pocztowych i banknotach, fotografie, kalendarze, kartki okolicznościowe, kasety wideo i magnetofonowe z nagraniami dźwiękowymi i filmowymi, makatki, medale, nadruki na banknotach Narodowego Banku Polskiego, odznaki, popiersia znanych postaci, proporczyki, sztandary oraz talerze. Stanowią one obok innych przedmiotów związanych z opozycyjną działalnością, takich jak na przykład sprzęt drukarski lub elektroniczne urządzenia do zakłócania komunikacji radiowej Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa, cenne świadectwa przypominające o niełatwych dekadach lat siedemdziesiątych oraz osiemdziesiątych ubiegłego wieku.
Szczepan Rudka (fragment Wstępu)